Dám nhận Job khó dù chưa hoàn hảo nghe có vẻ mạnh mẽ, nhưng để làm được điều đó, chúng ta phải vượt qua một kẻ thù tinh vi hơn nhiều: hội chứng kẻ mạo danh (Imposter Syndrome). Bạn đã bao giờ trải qua cảm giác này chưa? Đó là khi một tin tuyển dụng cho vị trí mơ ước xuất hiện, nhưng bạn chỉ đáp ứng 6/10 yêu cầu và lập tức đóng ngay tab trình duyệt. Đó là lúc sếp giao cho bạn một dự án quan trọng, còn phản ứng đầu tiên lại là: “Em sợ mình không đủ sức”. Hay khi bạn có một ý tưởng táo bạo trong cuộc họp, nhưng một giọng nói bên trong thì thầm: “Nói ra người ta cười cho thì sao? Mình biết gì mà nói?”.

Nếu câu trả lời là có, chào mừng bạn đến với câu lạc bộ của hàng triệu người tài năng ngoài kia đang phải chiến đấu với kẻ thù vô hình này. Đây là trạng thái tâm lý khiến bạn luôn nghi ngờ năng lực của bản thân và sống trong nỗi sợ hãi rằng một ngày nào đó, mọi người sẽ “phát hiện” ra bạn chỉ là kẻ may mắn, không đủ giỏi. Nó chính là giọng nói độc hại ngăn cản chúng ta chạm vào những cơ hội tưởng như quá tầm – những cơ hội thật sự giúp chúng ta trưởng thành và bứt phá.

Giải Phẫu "Kẻ Mạo Danh": Tại Sao Càng Giỏi Lại Càng Sợ?

Nghiên cứu chỉ ra một sự thật trớ trêu: hội chứng kẻ mạo danh thường tấn công những người có năng lực và cầu tiến. Nó không phải là dấu hiệu của sự yếu kém, mà ngược lại, là sản phẩm phụ của sự tự nhận thức cao. Trước khi có thể chiến thắng kẻ thù này, chúng ta cần hiểu rõ vũ khí của nó.

• Chủ nghĩa hoàn hảo: Bạn tin rằng mình phải biết tất cả mọi thứ trước khi bắt đầu. Bạn sợ mắc sai lầm và bị đánh giá. Nỗi sợ không hoàn hảo tinh vi đến mức nó khiến chúng ta thà không làm còn hơn là làm không tốt.
• So sánh độc hại: Trong thời đại số, chúng ta nhìn vào sân khấu hào nhoáng của người khác trên mạng xã hội và so sánh với hậu trường đầy hỗn loạn của mình. Sự so sánh khập khiễng này tạo ra một khoảng cách năng lực ảo, khiến ta cảm thấy mình thật nhỏ bé.
• Sợ thành công: Nghe có vẻ vô lý, nhưng nhiều người sợ thành công vì nó đi kèm với kỳ vọng cao hơn. "Nếu lần này mình làm tốt, lần sau sếp sẽ giao việc khó hơn nữa. Lỡ mình làm không được thì sao?". Nỗi sợ này khiến chúng ta tự ghìm mình lại ở vùng an toàn.

4 Chiến Lược "Hack Não" Hội Chứng Kẻ Mạo Danh

Hiểu được kẻ thù rồi, làm sao để bẻ khóa nó? Vấn đề không phải là cố gắng triệt tiêu hoàn toàn nỗi sợ, mà là học cách hành động song song với nó. Dưới đây là 4 chiến lược tâm lý thực tế để bạn có thể vừa run vừa làm.

1. Từ Trông Thật Giỏi Sang Học Được Nhiều

Kẻ mạo danh trong bạn sẽ im lặng khi bạn thay đổi thước đo thành công. Thay vì bước vào một thử thách với mục tiêu "Mình phải hoàn thành dự án này một cách hoàn hảo để chứng tỏ năng lực," hãy thay đổi nó thành "Dự án này là cơ hội tuyệt vời để mình học về kỹ năng X và Y. Mình sẽ cố gắng hết sức và học hỏi từ mọi sai lầm." Khi mục tiêu là học hỏi, mỗi khó khăn không còn là bằng chứng cho sự kém cỏi của bạn nữa, mà trở thành một phần của giáo trình.

Đọc thêm: 7 Cách Giao Tiếp Hiệu Quả Giúp Bạn Tỏa Sáng Nơi Công Sở

2. Xây Dựng Hồ Sơ Bằng Chứng

Hội chứng kẻ mạo danh phát triển mạnh nhờ những cảm xúc mơ hồ và ký ức chọn lọc (chỉ nhớ thất bại, quên đi thành công). Hãy chống lại nó bằng những dữ liệu cụ thể. Hãy tạo một file tài liệu và ghi lại TẤT CẢ những thành tựu của bạn, dù là nhỏ nhất: một email khen ngợi từ khách hàng, một lời cảm ơn từ đồng nghiệp, cách bạn đã giải quyết một vấn đề khó khăn. Khi giọng nói nghi ngờ bên trong trỗi dậy, hãy mở hồ sơ bằng chứng này ra. Nó là sự thật, cảm xúc của bạn có thể nói dối nhưng dữ liệu thì không.

3. Áp Dụng Quy Tắc 5 Phút Bắt Đầu Và Sức Mạnh Của Đủ Tốt

Nỗi sợ lớn nhất thường là nỗi sợ bắt đầu. Hãy lừa bộ não của bạn bằng quy tắc 5 phút: "Mình sẽ chỉ dành 5 phút để tìm hiểu về vấn đề này thôi". Thông thường, sau 5 phút, bạn sẽ có đà để đi tiếp. Đồng thời, hãy từ bỏ chủ nghĩa hoàn hảo và chấp nhận nguyên tắc đủ tốt. Một bản nháp đủ tốt được gửi đi để nhận góp ý sẽ có giá trị hơn một nghìn lần so với một ý tưởng hoàn hảo vẫn còn nằm trong đầu bạn. Nghe buồn cười, nhưng thật  vì không bắt đầu thì chẳng có cơ hội thành công.

4. Tách Rời Bản Thân Khỏi Kết Quả 

Kẻ mạo danh luôn thì thầm rằng: "Nếu dự án này thất bại, nghĩa là BẠN là một kẻ thất bại". Đây là một sự đánh đồng nguy hiểm. Hãy thực hành "decoupling" là tách rời giá trị con người bạn khỏi kết quả công việc. Thay vì nghĩ: mình làm hỏng rồi, hãy nghĩ: phương pháp mình chọn đã không hiệu quả. Dữ liệu cho thấy cần một cách tiếp cận khác. Bạn không phải là công việc của bạn. Bạn là người thực hiện công việc đó.

Cơ hội lớn nhất trong sự nghiệp thường không đến khi bạn đã sẵn sàng 100%. Nó đến khi bạn chỉ sẵn sàng khoảng 60-70% và đòi hỏi 30-40% còn lại là lòng dũng cảm. Việc chiến thắng hội chứng kẻ mạo danh không phải là một cuộc chiến một lần, mà là một quá trình luyện tập hàng ngày. Lần tới, khi một job khó xuất hiện, hãy hít một hơi thật sâu, cho phép bản thân được run rẩy và nói "Em sẽ thử". Bởi vì, chuyện gì nghĩ mình không làm được, biết đâu vừa run vừa làm lại được!

Sau khi đã có đủ dũng khí để dấn thân vào những thử thách mới, làm thế nào để chúng ta không bị lạc lối trên hành trình sự nghiệp muôn hình vạn trạng? Trong bài viết tiếp theo của HR1 Jobs, chúng ta sẽ cùng nhau tìm kiếm chiếc la bàn cho riêng mình qua bài viết: Ngựa Quý Tự Biết Đường Xa:  Tôn Vinh Lộ Trình Sự Nghiệp Độc Nhất Của Bạn.