Mỗi người chúng ta đều có cho mình một vùng an toàn. Hình thành vùng an toàn là cách để chúng ta bảo vệ khỏi những thách thức bên ngoài. Tuy nhiên, việc bao bọc bởi cái chậu do chính mình tạo ra lâu ngày sẽ dẫn đến nhiều hệ lụy không hay, không còn động lực để phát triển, sẵn sàng từ bỏ những cơ hội và bó buộc mãi vào “chậu cây” chật hẹp đó, và đó được gọi là hiệu ứng chậu hoa.

Đã bao giờ bạn thấy rằng, việc làm một điều gì đó mới, khác với thường ngày sẽ rất khó để bạn thích nghi không?

Hay việc bắt đầu một công việc tại một công ty mới luôn khiến bạn đắn đo suy nghĩ?

Phải chăng là bạn lo sợ thất bại và không dám đánh cược bản thân? 

Nếu đúng là như vậy thì đó chính là hiệu ứng chậu hoa đấy! Cùng mình tìm hiểu nhé!

I. Hiệu ứng chậu hoa là gì?

Theo tâm lý học nói rằng, thuật ngữ “Hiệu ứng chậu hoa” dùng để chỉ đến những người dành thời gian để sống trong chính sự an toàn mà mình tạo ra, hay còn gọi là chậu hoa của riêng mình. Đôi lúc còn sẵn sàng cắt đi gốc rễ đang phát triển để chui rúc mãi vào cái chậu chật hẹp đó

1.1.Khi cây Ở yên trong chậu

Một người ở mãi trong vỏ bọc của họ, lâu ngày cảm thấy quen thuộc mà không mong muốn được thoát ra ngoài thay đổi, để bứt phá, để thích nghi với thế giới mới. Dần biến bản thân thành một cỗ máy cũ chỉ biết làm những điều quen thuộc và bị bỏ lại đằng sau

Khi đã quá quen với hiện tại, với những điều xảy ra hằng ngày, bạn sẽ dần có xu hướng chui rúc vào trong “chiếc chậu” của mình mà không còn đủ động lực để vươn ra thế giới. Lúc này bạn sẽ cảm thấy, ngôi nhà hiện tại của mình mới là an toàn

Và khi bạn cảm thấy đủ hài lòng với hiện tại, là lúc bạn cho phép bản thân được dừng lại và đóng khung với giới hạn nhất định

Lắng nghe "Hiệu ứng chậu hoa:" Chưa dám bước ra khỏi vùng an toàn" qua nền tảng Podcast tại đây!

1.2. Tưới đủ nước thì cây vẫn sống tốt

Mình nhớ một lần mình có hỏi Sếp của mình trong ngày kỉ niệm 10 năm làm việc tại công ty của chị:”Ụa động lực nào mà chị làm ở đây lâu dữ vậy?”. Chị đã trả lời mình rất chắc chắn “Chị cũng từng có suy nghĩ sẽ tìm một nơi mới để thay đổi bản thân, để phát triển mình hơn và để được hoàn thành ước mơ của mình nhưng chị sợ rủi ro, nên thôi, ở đây vẫn ổn mà” 

Hay một cô bạn đã lâu lắm rồi mình không gặp, những tưởng vừa trở về sau kỳ du học 4 năm thì lại hồn nhiên trả lời rằng “Tao đâu có đi du học đâu, tao bỏ học bổng luôn rồi vì tao sợ, không có ba mẹ ở cạnh tao thấy bất an lắm, ở đây được nuôi sướng hơn”

Thật sự, hai câu chuyện trên nghe khác nhưng đều rất giống nhau. Giống ở đây không phải là nội dung mà là giống ở cái vấn đề đang gặp phải. Một bên không muốn làm một công việc mới với đúng ước mơ cùng đãi ngộ tốt hơn vì ngại rủi ro, một bên lại sẵn sàng từ bỏ học bổng du học chỉ vì không có ba mẹ ở cùng.

Xem thêm: CHỈ SỐ VƯỢT KHÓ (AQ) - YẾU TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN SỰ THÀNH CÔNG

Nghe hai câu chuyện trên, chắc hẳn bạn cũng có suy nghĩ như mình. Mình thấy rằng, ở cả Sếp và bạn mình đều có chung một vấn đề rất đáng quan ngại đó là: không dám thay đổi môi trường. 

Đối với cả hai trường hợp, mọi người đều nghĩ rằng, việc ở yên trong chính chiếc chậu của mình lại là tốt và an toàn hơn rất nhiều so với việc bước ra ngoài và thay đổi bản thân. Bởi cùng một lý do là vì lo sợ bản thân sẽ gặp những thách thức và khó khăn mà đôi khi không thể nào tự giải quyết được. Lúc này, chỉ cần được chăm sóc như trước giờ, mọi thứ sẽ vẫn tốt, vậy tại sao phải chọn rời đi?

1.3. Cái cây cần môi trường mới để lớn hơn

Ước mơ hiện tại có lẽ là quá đủ đối với bạn và bạn cảm thấy hài lòng vì điều đó. Tuy nhiên, nếu ước mơ của bạn chỉ nằm vỏn vẹn trong vòng tròn an toàn mà bạn đặt ra, liệu đó có phải là một ý tốt?

Trên thực tế, ai cũng có quyền được đặt cho mình ước mơ và mọi ước mơ đều đáng được trân trọng. Tuy nhiên, nếu như ước mơ đó bị bó buộc và không có không gian để phát triển thì càng về sau, bản thân cũng sẽ bị trì trệ và chết dần…

Quay lại câu chuyện của chị Sếp mình, vì sợ rủi ro nên chị dành thời gian chôn chân mãi một chỗ trong 10 năm với vị trí leader. Chị từng có ước mơ sẽ trở thành inspirer, thành coach, nhưng đến cuối cùng, chị vẫn chọn cho mình một sự an toàn bó buộc trong chính chậu cây chị tạo ra. Nếu có cơ hội được ra ngoài, chị sẽ có thể tỏa sáng với ước mơ của mình, với nhiều lựa chọn và con đường phát triển bản thân tốt hơn bởi mình biết năng lực của chị còn hơn cả thế. Tuy nhiên, chị lại không chọn như vậy, chị chọn đánh mất ước mơ và hoài bão.

Thời gian cứ trôi qua mỗi ngày, chúng ta thấy được rằng, một cái cây muốn sống tốt, muốn phát triển thì phải có một bộ rễ chắc khỏe để cắm sâu vào đất, lấy chất dinh dưỡng nuôi cây. Nhưng để làm được điều đó thì cái cây phải có một môi trường sống thích hợp, tạo đủ điều kiện để thoải mái vươn mình ra với thế giới bên ngoài của nó. Từng bước từng bước đạt đến những điều to lớn hơn. Và vì vậy, nó không thể sống mãi trong một cái chậu chật hẹp nữa, nó cần phải lớn và nó cần một cái chậu to hơn, vừa với mục tiêu mà nó đang hướng đến.

Chúng ta cũng vậy, nếu cứ bó buộc mình trong cái chậu cây chật hẹp đó cho dù bạn có dành thời gian tìm kiếm ước mơ và hy vọng cơ hội đến với mình thì cũng sẽ chẳng có phép màu nào xảy ra nếu bạn không biết cố gắng và tự tạo môi trường sống mới cho mình, ngoài việc chỉ ngồi yên, chui rúc vào cái chậu nhỏ đó

1.4. Trồng mãi một chậu thì cây không thể lớn hơn

Đôi lúc, an toàn mãi không phải là một sự lựa chọn đúng đắn. Thử nghĩ theo hướng như vầy, bạn ở mãi một chỗ quen thuộc và tự tạo cho mình một hàng rào bảo vệ mà bạn gọi đó là an toàn. Sau một thời gian dài, bạn quen với lối sống đó, với những điều bạn làm và không cho phép bản thân đón nhận bất kỳ một điều gì khác, vì bạn sợ rủi ro. Dần dần bạn sẽ thấy bản thân bị trì trệ, không có động lực cũng như mục tiêu để cải thiện bản thân tốt hơn. 

Một người bạn của mình từng nói, nếu không có ba mẹ bên cạnh thì cô ấy sẽ chẳng biết phải làm gì và tồn tại ra sao. Vậy nên, cho đến tận bây giờ, người bạn của mình vẫn luôn kè kè theo ba mẹ. Hôm nào ba mẹ cô vắng nhà thì cô sẽ qua nhà mình ở vì “sợ bản thân sẽ bị gì đó” và “ sợ bị bỏ đói vì không có ai nấu ăn cho”. Trước đây, tất cả mọi thứ đều là do ba mẹ của bạn ấy làm và điều này dần hình thành nên cho bạn cái tính ỷ lại, và nếu không có sự hỗ trợ từ người khác, bạn sẽ chẳng thể làm được gì. 

Xem thêm: CUỘC SỐNG ĐƠN GIẢN LẮM. ĐỪNG PHỨC TẠP HÓA NÓ LÊN!

Có một thời gian, bạn từ bỏ chuyện đi du học chỉ vì không có ba mẹ theo cùng, nên đã quay sang hỏi mình rằng mình có thể đi cùng bạn ấy sang Úc du học không? Ở cùng bạn để bạn đỡ sợ và có người chăm sóc bạn mỗi khi bạn ốm. Có lẽ bạn không tin nhưng điều này là sự thật, lúc đó mình cũng bất ngờ và đứng hình khi nghe như vậy, dường như mọi sự an toàn trước giờ bạn tạo nên và được tạo nên từ sự bao bọc của gia đình đã vô hình chung giết chết bản năng sinh tồn của bạn. Và như đã nói, nếu không có bất kỳ sự giúp đỡ nào từ ai khác, bạn sẽ như một cái cây không được tưới nước để tiếp tục lớn, héo mòn trong chính sự an toàn của bản thân. 

Có thể thấy được rằng, an toàn không phải lúc nào cũng tốt và an toàn sẽ khiến chúng ta có tâm lý ỷ lại với tất cả mọi thứ xung quanh. Không còn học cách tự lập và cố gắng phát triển bản thân nữa. Vậy có phải bạn đang tự giết mình bởi chính sự an toàn này hay không?

II. Kết lại thì.. Hãy để cái cây được lớn

Mỗi người chúng ta đều có cho mình một vùng an toàn. Hình thành vùng an toàn là cách để chúng ta bảo vệ khỏi những thách thức bên ngoài. Tuy nhiên, việc bao bọc bởi cái chậu do chính mình tạo ra lâu ngày sẽ dẫn đến nhiều hệ lụy không hay, không còn động lực để phát triển mình, sẵn sàng từ bỏ những cơ hội phát triển để bó buộc mãi vào “chậu cây” chật hẹp đó.

Hãy thay đổi cách suy nghĩ và nhìn nhận vấn đề của bản thân. Tập lắng nghe bản thân và thay đổi tư duy theo hướng tích cực hơn. Bạn sẽ nhận ra rằng, bạn có thể làm được nhiều hơn thế nữa nếu bạn can đảm và quyết tâm bước ra khỏi cái chậu của mình. 

Cuộc sống sẽ có khó khăn, thử thách nhưng nếu bạn dám bước ra khỏi vùng an toàn của chính mình, theo đuổi mục tiêu, dự định, rồi bạn sẽ có cơ hội để sống cuộc sống mà mình mong muốn sau khoảng thời gian dài chấp nhận lãng quên để tìm kiếm sự an toàn không kiên định

Hôm nay chưa dám nhưng ngày mai sẽ khác. Mở cửa và bước ra thôi!

Còn bạn thì sao? Bạn đã sẵn sàng để bước ra khỏi vùng an toàn của mình chưa? 

Khám phá thêm chủ đề thú vị cùng series podcast "ZWiki" tại đây nhé!
Youtube & Spotify