Từ ngày 1/7/2025, lao động thử việc tại Việt Nam đã chính thức được đưa vào diện tham gia bảo hiểm xã hội (BHXH) bắt buộc theo quy định mới. Đây là một bước tiến quan trọng trong việc đảm bảo quyền lợi cho người lao động, đặc biệt là những người đang trong giai đoạn thử việc – nhóm đối tượng vốn thường bị bỏ qua trong các chính sách bảo hiểm trước đây. Với sự thay đổi này, lao động thử việc không chỉ được bảo vệ tốt hơn mà còn góp phần nâng cao mức độ tuân thủ pháp luật của các doanh nghiệp. Bài viết này sẽ phân tích chi tiết quy định mới, cách tính tiền lương đóng BHXH, các quyền lợi liên quan và những lưu ý quan trọng để tối ưu hóa quyền lợi cho cả người lao động và doanh nghiệp.

Đối Tượng Lao Động Thử Việc Phải Đóng BHXH

Theo quy định tại Căn cứ điểm đ khoản 1 Điều 31 Luật Bảo hiểm xã hội năm 2024, lao động thử việc thuộc đối tượng tham gia BHXH bắt buộc nếu họ làm việc theo hợp đồng thử việc hoặc hợp đồng lao động có thời hạn từ đủ 1 tháng trở lên. Điều này có nghĩa là những người lao động ký hợp đồng thử việc với thời gian từ 1 tháng đến dưới 3 tháng, hoặc các hợp đồng lao động xác định thời hạn, không xác định thời hạn từ đủ 1 tháng, đều thuộc diện phải đóng BHXH.

Cụ thể, Căn cứ khoản 2 Điều 7 Nghị định 158/2025/NĐ-CP, các trường hợp sau đây sẽ thuộc nhóm đối tượng bắt buộc tham gia BHXH:

• Người lao động làm việc theo hợp đồng lao động từ đủ 1 tháng, bao gồm cả hợp đồng thử việc.
• Người làm việc trong các tổ chức như doanh nghiệp, hợp tác xã, cơ quan nhà nước, hoặc các tổ chức khác có sử dụng lao động theo hợp đồng.
• Các trường hợp đặc biệt như công nhân quốc phòng, công an, hoặc người làm công tác cơ yếu cũng thuộc diện này.

Tuy nhiên, Nghị định 115/2015/NĐ-CP không đề cập đến việc miễn trừ đóng BHXH cho lao động thử việc, do đó, từ ngày 1/7, các doanh nghiệp cần tuân thủ quy định này để tránh vi phạm pháp luật.

Tiền Lương Làm Căn Cứ Đóng BHXH Cho Lao Động Thử Việc

Tiền lương làm căn cứ đóng BHXH cho lao động thử việc được quy định rõ ràng tại Căn cứ khoản 5 Điều 3 Nghị định 158/2025/NĐ-CP. Theo đó, tiền lương đóng BHXH bao gồm:

• Mức lương cơ bản: Là mức lương được thỏa thuận trong hợp đồng thử việc hoặc hợp đồng lao động.
• Phụ cấp lương: Bao gồm các khoản phụ cấp để bù đắp cho điều kiện lao động, tính chất phức tạp của công việc, hoặc các yếu tố như điều kiện sinh hoạt, mức độ thu hút lao động mà hợp đồng chưa tính đến hoặc tính chưa đầy đủ. Tuy nhiên, các khoản phụ cấp biến động theo năng suất, hiệu quả công việc không được tính vào căn cứ đóng BHXH.
• Các khoản bổ sung cố định: Là những khoản được trả thường xuyên, ổn định trong mỗi kỳ trả lương và xác định rõ mức tiền trong hợp đồng.

Ví dụ, nếu một lao động thử việc tại Đà Nẵng có mức lương thỏa thuận là 7 triệu đồng/tháng, kèm theo phụ cấp trách nhiệm 500.000 đồng/tháng, thì tổng tiền lương làm căn cứ đóng BHXH sẽ là 7,5 triệu đồng/tháng. Trường hợp lao động làm việc không trọn thời gian, tiền lương đóng BHXH sẽ được tính dựa trên số giờ, ngày hoặc tuần làm việc thực tế.

Mức Đóng và Tỷ Lệ Phân Chia

Tỷ lệ đóng BHXH bắt buộc được quy định cụ thể tại Nghị định 158/2025/NĐ-CP. Tổng tỷ lệ đóng BHXH thường dao động khoảng 32% tiền lương tháng, trong đó:

• Người lao động đóng 10,5%: Bao gồm 8% vào quỹ hưu trí và tử tuất, 1,5% vào quỹ ốm đau và thai sản, 1% vào quỹ bảo hiểm thất nghiệp (BHTN).
• Người sử dụng lao động đóng 21,5%: Bao gồm 14% vào quỹ hưu trí và tử tuất, 3% vào quỹ ốm đau và thai sản, 3% vào quỹ bảo hiểm tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, và 1,5% vào quỹ BHTN.

Ví dụ, với mức lương 7,5 triệu đồng/tháng, người lao động sẽ đóng khoảng 787.500 đồng, còn doanh nghiệp đóng khoảng 1.612.500 đồng mỗi tháng. Tổng số tiền đóng BHXH sẽ là 2.400.000 đồng/tháng.

Quyền Lợi Của Lao Động Thử Việc Khi Tham Gia BHXH

Tham gia BHXH bắt buộc mang lại nhiều quyền lợi thiết thực cho lao động thử việc, bao gồm:

• Chế độ hưu trí và tử tuất: Đảm bảo thu nhập ổn định khi lao động đến tuổi nghỉ hưu hoặc hỗ trợ gia đình trong trường hợp người lao động qua đời.
• Chế độ ốm đau: Hỗ trợ chi phí y tế và trợ cấp khi người lao động phải nghỉ việc do bệnh tật.
• Chế độ thai sản: Đặc biệt hữu ích với lao động nữ, bao gồm trợ cấp khi sinh con, nghỉ thai sản, hoặc chăm sóc con nhỏ.
• Chế độ tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp: Đảm bảo quyền lợi khi người lao động gặp rủi ro trong quá trình làm việc.
• Bảo hiểm thất nghiệp: Hỗ trợ tài chính và đào tạo nghề khi người lao động mất việc làm.

Xem ngay: Chính Sách Bảo Hiểm Thất Nghiệp Mới Từ 1/1/2026 Ai Được Lợi?

Những quyền lợi này không chỉ giúp người lao động thử việc yên tâm làm việc mà còn tăng cường sự gắn bó với doanh nghiệp, từ đó nâng cao hiệu quả công việc.

Lưu Ý Quan Trọng Cho Doanh Nghiệp và Người Lao Động

Đối Với Doanh Nghiệp

Doanh nghiệp cần cập nhật quy định mới và điều chỉnh quy trình quản lý nhân sự để đảm bảo tuân thủ. Một số lưu ý quan trọng:

• Ký hợp đồng rõ ràng: Hợp đồng thử việc cần ghi rõ mức lương, phụ cấp và các khoản bổ sung cố định để làm căn cứ đóng BHXH.
• Nộp BHXH đúng hạn: Doanh nghiệp phải nộp BHXH cho lao động thử việc ngay từ tháng đầu tiên làm việc, tránh tình trạng nợ BHXH, có thể dẫn đến phạt hành chính.
• Tư vấn cho người lao động: Giải thích rõ quyền lợi BHXH để người lao động hiểu và đồng thuận với việc trích đóng từ lương.

Đối Với Người Lao Động

Người lao động thử việc cũng cần nắm rõ quyền lợi và nghĩa vụ của mình:

• Kiểm tra hợp đồng: Đảm bảo hợp đồng thử việc có các điều khoản liên quan đến BHXH, tránh trường hợp doanh nghiệp lách luật.
• Theo dõi đóng BHXH: Kiểm tra định kỳ xem doanh nghiệp có nộp BHXH đúng quy định hay không thông qua cổng thông tin BHXH Việt Nam.
• Tìm hiểu quyền lợi: Hiểu rõ các chế độ BHXH để tận dụng tối đa, đặc biệt là chế độ ốm đau, thai sản và thất nghiệp.

Đọc thêm: Giảm Thuế Thu Nhập Cá Nhân Cho Người Lao Động

Tác Động Của Quy Định Mới Đến Thị Trường Lao Động

Việc áp dụng BHXH bắt buộc cho lao động thử việc từ ngày 1/7 đã tạo ra nhiều thay đổi tích cực trên thị trường lao động Việt Nam. Theo thống kê từ Bảo hiểm xã hội Việt Nam, tính đến cuối năm trước, có khoảng 17,7 triệu người tham gia BHXH bắt buộc và 2,3 triệu người tham gia BHXH tự nguyện, chiếm khoảng 42,7% lực lượng lao động trong độ tuổi. Với quy định mới, con số này được dự báo sẽ tăng đáng kể, đặc biệt ở các thành phố lớn như Hà Nội, TP.HCM, và Đà Nẵng, nơi có lượng lao động thử việc lớn.

Tuy nhiên, quy định này cũng đặt ra thách thức cho các doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp nhỏ và vừa, khi chi phí đóng BHXH tăng lên. Để giảm thiểu gánh nặng, các doanh nghiệp có thể cân nhắc tối ưu hóa chi phí nhân sự hoặc tận dụng các chính sách hỗ trợ từ Nhà nước.

Từ ngày 1/7, lao động thử việc đáp ứng điều kiện về thời hạn hợp đồng từ 1 tháng trở lên phải tham gia BHXH bắt buộc theo quy định tại Luật Bảo hiểm xã hội năm 2024 và Nghị định 158/2025/NĐ-CP. Chính sách này không chỉ đảm bảo quyền lợi an sinh cho người lao động mà còn thúc đẩy sự công bằng và minh bạch trong thị trường lao động. Đối với doanh nghiệp, việc tuân thủ quy định BHXH là bước đi quan trọng để xây dựng uy tín và thu hút nhân tài. Người lao động cần nắm rõ quyền lợi của mình, trong khi doanh nghiệp nên chuẩn bị kỹ lưỡng để thực hiện đúng quy định, từ đó tạo ra môi trường làm việc bền vững và chuyên nghiệp.

Nếu bạn đang là lao động thử việc hoặc doanh nghiệp cần tư vấn thêm về chính sách BHXH, hãy liên hệ với cơ quan BHXH địa phương hoặc tham khảo các văn bản pháp luật chính thức để được hướng dẫn chi tiết. Việc hiểu rõ và tuân thủ quy định sẽ giúp cả hai bên tối ưu hóa quyền lợi và nghĩa vụ của mình.

Nguồn: VNExpress