Bảo hiểm thất nghiệp (BHTN) từ lâu đã là một trong những chính sách an sinh xã hội quan trọng, giúp người lao động vượt qua khó khăn khi mất việc làm. Từ ngày 1/1/2026, Luật Việc làm sửa đổi sẽ chính thức có hiệu lực, mang đến nhiều thay đổi đáng chú ý về mức đóng, đối tượng tham gia và quản lý dữ liệu lao động. Những điều chỉnh này không chỉ nhằm cải thiện quyền lợi cho người lao động mà còn hướng đến sự bền vững của Quỹ Bảo hiểm thất nghiệp. Vậy, chính sách bảo hiểm thất nghiệp mới sẽ thay đổi ra sao và ai sẽ được hưởng lợi? Hãy cùng phân tích chi tiết trong bài viết dưới đây.

Tổng Quan Về Chính Sách Bảo Hiểm Thất Nghiệp Mới

Chính sách bảo hiểm thất nghiệp mới được ban hành nhằm khắc phục những hạn chế trong hệ thống hiện hành, đồng thời mở rộng phạm vi bao phủ để đảm bảo quyền lợi cho nhiều nhóm lao động hơn. Từ năm 2026, các quy định về mức đóng, đối tượng tham gia và quản lý dữ liệu sẽ có sự điều chỉnh lớn, dựa trên thực tiễn triển khai chính sách từ năm 2009 và những bài học từ đại dịch COVID-19. Theo các chuyên gia, những thay đổi này sẽ giúp Quỹ Bảo hiểm thất nghiệp vận hành hiệu quả hơn, đồng thời hỗ trợ tốt hơn cho người lao động trong các giai đoạn kinh tế bất ổn.

1. Thay Đổi Mức Đóng Bảo Hiểm Thất Nghiệp

Một trong những điểm nổi bật của chính sách mới là điều chỉnh tỷ lệ đóng bảo hiểm thất nghiệp. Hiện nay, người lao động đóng 1% tiền lương hàng tháng và người sử dụng lao động cũng đóng 1% quỹ tiền lương tháng của toàn bộ lao động. Tuy nhiên, từ 1/1/2026, tỷ lệ đóng của người sử dụng lao động sẽ được điều chỉnh linh hoạt, với mức tối đa là 1%, thay vì cố định như trước đây. Điều này có nghĩa là tùy vào tình hình kinh tế và đề xuất của Chính phủ, tỷ lệ đóng có thể giảm xuống dưới 1%, giúp giảm gánh nặng tài chính cho doanh nghiệp trong những giai đoạn khó khăn.

Tiền lương làm căn cứ đóng bảo hiểm thất nghiệp cũng được quy định rõ ràng, với mức tối đa bằng 20 lần lương tối thiểu vùng do Chính phủ công bố tại thời điểm đóng. Quy định này nhằm đảm bảo tính công bằng và minh bạch, đồng thời hạn chế tình trạng doanh nghiệp "lách luật" bằng cách kê khai lương thấp để giảm mức đóng. Ngoài ra, trong trường hợp người lao động bị tạm giam hoặc tạm đình chỉ công việc, hai bên (người lao động và người sử dụng lao động) được phép tạm dừng đóng bảo hiểm thất nghiệp. Nếu sau đó lao động được truy lĩnh đủ tiền lương, hai bên sẽ đóng bù cho thời gian bị gián đoạn, đảm bảo quyền lợi không bị gián đoạn.

2. Mở Rộng Đối Tượng Tham Gia Bảo Hiểm Thất Nghiệp

Một trong những thay đổi quan trọng nhất của chính sách mới là mở rộng đối tượng tham gia bảo hiểm thất nghiệp, nhằm bao phủ các nhóm lao động chưa được bảo vệ trước đây. Cụ thể, các nhóm đối tượng mới bao gồm:

• Lao động làm việc không trọn thời gian: Những người có tiền lương hàng tháng bằng hoặc cao hơn mức lương tối thiểu làm căn cứ đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc sẽ phải tham gia bảo hiểm thất nghiệp. Điều này đặc biệt có lợi cho nhóm lao động bán thời gian, lao động tự do hoặc làm việc theo ca, vốn chiếm tỷ lệ lớn trong thị trường lao động hiện nay.
• Quản lý doanh nghiệp và hợp tác xã: Các chức danh như thành viên Hội đồng quản trị, tổng giám đốc, giám đốc, kiểm soát viên, hoặc người đại diện phần vốn của doanh nghiệp, nếu có hưởng tiền lương, cũng sẽ thuộc diện tham gia bảo hiểm thất nghiệp. Điều này giúp đảm bảo quyền lợi cho nhóm lao động cấp cao, vốn thường bị bỏ qua trong các chính sách bảo hiểm trước đây.
• Các nhóm lao động khác: Tùy vào tình hình thực tế, Ủy ban Thường vụ Quốc hội sẽ xem xét và quyết định mở rộng đối tượng tham gia bảo hiểm thất nghiệp cho các nhóm lao động có thu nhập ổn định nhưng chưa thuộc diện bắt buộc, như lao động phi chính thức hoặc lao động trong khu vực nông thôn.

Việc mở rộng đối tượng tham gia không chỉ giúp tăng độ bao phủ của chính sách mà còn góp phần xây dựng một hệ thống an sinh xã hội toàn diện hơn. Theo thống kê, tính đến cuối năm 2024, Việt Nam có khoảng 15 triệu người tham gia bảo hiểm thất nghiệp. Với chính sách mới, con số này dự kiến sẽ tăng đáng kể, đặc biệt ở các khu vực có tỷ lệ lao động phi chính thức cao như TP.HCM, Hà Nội và các tỉnh Đông Nam Bộ.

3. Bổ Sung Quy Định Về Đăng Ký Và Dữ Liệu Lao Động

Một điểm sáng khác của chính sách bảo hiểm thất nghiệp mới là việc cải thiện hệ thống quản lý dữ liệu lao động. Luật Việc làm sửa đổi quy định rằng cơ sở dữ liệu người lao động sẽ được đồng bộ và kết nối với Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, Cơ sở dữ liệu tổng hợp quốc gia và các cơ sở dữ liệu liên quan khác. Điều này giúp giảm thiểu tình trạng thiếu thông tin, vốn là nguyên nhân khiến nhiều gói hỗ trợ thất nghiệp trong đại dịch COVID-19 không thể giải ngân hiệu quả.

Thực tế, trong giai đoạn đại dịch, gói hỗ trợ 38.000 tỷ đồng từ Quỹ Bảo hiểm thất nghiệp đã giải ngân vượt dự kiến nhờ có sẵn thông tin trong hệ thống. Tuy nhiên, các gói hỗ trợ khác lại gặp khó khăn do thiếu dữ liệu về lao động, đặc biệt là lao động phi chính thức. Với quy định mới, việc đăng ký lao động sẽ được thực hiện chặt chẽ hơn, đảm bảo mọi thông tin về người lao động đều được cập nhật và quản lý hiệu quả. Điều này không chỉ giúp tăng cường tính minh bạch mà còn hỗ trợ các cơ quan chức năng trong việc hoạch định chính sách dài hạn.

4. Các Quy Định Bổ Sung Khác

Ngoài những thay đổi lớn trên, chính sách bảo hiểm thất nghiệp mới còn bổ sung một số nội dung quan trọng khác:

• Hỗ trợ vay vốn đi làm việc ở nước ngoài: Luật sửa đổi mở rộng diện hỗ trợ vay vốn cho người lao động đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng, giúp họ có thêm cơ hội cải thiện thu nhập và ổn định cuộc sống.

• Quy định về khiếu nại, tố cáo: Người lao động và người sử dụng lao động sẽ có quyền khiếu nại, tố cáo các vấn đề liên quan đến bảo hiểm thất nghiệp, đảm bảo tính công bằng và minh bạch trong quá trình thực hiện.
• Bổ sung lệ phí: Một số loại lệ phí mới sẽ được đưa vào danh mục, nhằm tăng nguồn thu cho Quỹ Bảo hiểm thất nghiệp và đảm bảo tính bền vững tài chính.

Ai Được Hưởng Lợi Từ Chính Sách Mới?

Chính sách bảo hiểm thất nghiệp mới mang lại lợi ích cho nhiều nhóm đối tượng, từ người lao động, doanh nghiệp đến các cơ quan quản lý nhà nước:

• Người lao động: Với việc mở rộng đối tượng tham gia, nhiều nhóm lao động trước đây không được bảo vệ, như lao động bán thời gian hay quản lý doanh nghiệp, sẽ được hưởng các quyền lợi như trợ cấp thất nghiệp, hỗ trợ học nghề, tư vấn việc làm và bảo hiểm y tế. Đặc biệt, những lao động phi chính thức sẽ có cơ hội tham gia hệ thống an sinh xã hội, giúp họ giảm thiểu rủi ro khi mất việc làm.

Đọc thêm: Giảm Thuế Thu Nhập Cá Nhân Cho Người Lao Động

• Doanh nghiệp: Tỷ lệ đóng linh hoạt (tối đa -1%) giúp doanh nghiệp giảm áp lực tài chính trong các giai đoạn kinh tế khó khăn. Đồng thời, việc cải thiện hệ thống dữ liệu lao động giúp doanh nghiệp dễ dàng quản lý và tuân thủ các quy định pháp luật.
• Nhà nước: Hệ thống dữ liệu lao động đồng bộ và minh bạch sẽ hỗ trợ các cơ quan chức năng trong việc hoạch định chính sách, phân bổ nguồn lực và giải quyết các vấn đề an sinh xã hội. Điều này cũng góp phần tăng cường sự ổn định của thị trường lao động và thúc đẩy phát triển kinh tế bền vững.

Chính sách bảo hiểm thất nghiệp mới từ 1/1/2026 là một bước tiến quan trọng trong việc hoàn thiện hệ thống an sinh xã hội tại Việt Nam. Với những thay đổi về mức đóng, đối tượng và quản lý dữ liệu, chính sách này không chỉ mang lại lợi ích thiết thực cho người lao động mà còn góp phần xây dựng một thị trường lao động ổn định và bền vững. Để tận dụng tối đa những cơ hội mà chính sách này mang lại, người lao động và doanh nghiệp cần chủ động cập nhật thông tin và tuân thủ các quy định pháp luật. Nếu bạn muốn tìm hiểu thêm về các cơ hội nghề nghiệp hãy liên hệ với HR1Jobs để biết thêm thông tin chi tiết và cơ hội việc làm phù hợp với bạn!

Nguồn: VNExpress